کد مطلب:3437 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:23

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

جهانبيني براي يك فرهنگ و يك كشور، چه آثاري در پي دارد؟

نوع برداشت و طرز تفكري كه يك مكتب، دربارة جهان و هستي عرضه ميكند، زيرساز و تكيهگاه آن مكتب به شمار ميرود. اين زيرساخت و تكيهگاه، در اصطلاح جهانبيني ناميده ميشود. به تعبير استاد شهيد مطهري(ر.ك: جهانبيني توحيدي، شهيد مطهري، ص 75.)هر مسلك و فلسفة زندگي، خواه ناخواه بر يك نوع تفسير و تحليل از جهان و انسان مبتني است.

معلوم است كه اين نوع اعتقاد و بينش، ميتواند آثار زيادي داشته باشد كه براي نمونه به بعضي از آنها اشاره ميكنيم:

1. مقام زن و انتخاب پوشش: از نظر قرآن كريم، جسم بايد پوشش داشته، و چشم نيز كنترل شود تا غرايز حيواني، به ويژه غريزة جنسي، مهار شود و استعدادهاي معنوي و گنجينههاي عظيم عقلاني انسان، شكوفا گردد.

قرآن در اينباره ميفرمايد: قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّواْ مِنْ أَبْصَـَرِهِمْ وَ يَحْفَظُواْ فُرُوجَهُمْ ذَ َلِكَ أَزْكَيَ لَهُم...;(نور،30) به مؤمنان بگو چشمهاي خود را ]از نگاه به نامحرمان[ فرو گيرند، و عفاف خود را حفظ كنند; اين براي آنان پاكيزهتر است.

2. منزلت انسان و حفظ حرمت و كرامت او: از ديدگاه اديان الهي، انسان در ميان آفريدههاي جهان، از جايگاه بي همتايي برخوردار است. او وظيفه و رسالتي خاص بر عهده دارد; او مسئول تكميل و تربيت خود و اصلاح جامعة خويش است. قرآن در يك جا ميفرمايد: وَ لَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِيَّ ءَادَمَ وَ....وَ فَضَّلْنَـَهُمْ عَلَيَ كَثِيرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلاً ;(اسرأ،70) ما آدميزادگان را گرامي داشتيم و.... و آنها را بر بسياري از موجوداتي كه خلق كردهايم، برتري بخشيديم. و در جاي ديگر ميفرمايد: يَـََّأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اسْتَجِيبُواْ لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُم;(انفال،24) اي كساني كه ايمان آوردهايد! دعوت خدا و پيامبر را اجابت كنيد هنگامي كه شما را به سوي چيزي ميخواند كه شما را حيات ميبخشد.

3. جايگاه جامعه و اجتماع: بر اساس بينش توحيدي و قرآني، فرد و جامعه، به نوعي اصالت دارند، و هر يك مكمّل ديگري به شمار ميروند; اين گونه نيست كه جامعه، به حال خود رها شود، بلكه از نظر نگرش توحيدي، محقق كردن محيط پاك و حفظ بقاي آن، از مهمترين واجبات براي انسان به شمار ميآيد: فَكَذَّبُوهُ فَعَقَرُوهَا فَدَمْدَمَ عَلَيْهِمْ رَبُّهُم بِذَنبِهِمْ فَسَوَّغهَا ;(شمس،14) ولي آنها ]قوم ثمود[ او را تكذيب كرده و ناقه را پي كردند; از اين رو، پروردگارشان آنها را به خاطر گناهشان در هم كوبيد و با خاك يكسان و صاف كرد. عليدر تبيين و توجيه اين مطلب ميفرمايد: يـَايها الناس...; اي مردم! فقط خشنودي و خشم است كه انسانها را گرد ميآورد. شتر ثموديان را فقط يك مرد پي كرد; خداي متعال عذاب را بر عموم آنان فرود آورد، چرا كه عمومشان از ]كار[ او ]= پي كننده[خشنود بودند.(نهج البلاغه، صبحي صالح، خطبة 201، ص 319، طبعه اوليَ بيروت، 1387،.'û)

4. برتري ارزشهاي الهي و عاملان به آن در جامعه: معلوم است كه اگر جامعهاي، بينش توحيدي داشت، به يقين تقوا و ايمان و خلوص و ايثار را به نقطة مقابل آنها برتري خواهد بخشيد و به سعي و تلاش كساني كه به اين اوصاف عمل كرده ديگران را نيز تشويق ميكنند، ارج خواهد نهاد: إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَغكُمْ;(حجرات،13) گراميترين شما نزد خداوند، با تقواترين شماست. و نيز فرمود: كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَر;(آل عمران،110) شما بهترين امتي بوديد كه به سود انسانها آفريده شدهايد; ]چه اين كه [ امر به معروف و نهي از منكر ميكنيد.